Diagnostiek bij mazelen
Geschreven door: Marja Konstantinovski, arts-microbioloog bij RHMDC
Datum: 22 maart 2024
Momenteel is er een alarmerende toename van mazelengevallen. De eerste uitbraak is al geconstateerd. Met de vaccinatiegraad die aanzienlijk is gedaald, wordt verwacht dat het aantal gevallen verder zal stijgen. Daarom bieden wij u een overzicht van optimale diagnostiek bij mazelen.
Symptomen bij mazelen
Het mazelenvirus verspreidt zich via druppels uit de neus en keel, direct contact en zelfs door de lucht over grote afstanden via druppelkernen. Het is een van de meest besmettelijke infectieziekten, gekenmerkt door:
- Algemene malaise
- Koorts
- Conjunctivitis
- Verkoudheid
- Hoesten
Drie tot zeven dagen na het begin van de symptomen ontstaat een kenmerkende huiduitslag (exantheem). Personen blijven besmettelijk tot vier dagen na het verschijnen van de uitslag. Complicaties zoals oorontsteking (otitis media), longontsteking (pneumonie) en hersenvliesontsteking (encephalitis) komen vaak voor. De diagnose wordt meestal gesteld op basis van het klinisch beeld.
Serologie
Bij ongevaccineerde personen is serologie de eerste stap in de diagnostiek. Het diagnosticeren van mazelen bij gevaccineerde patiënten kan uitdagend zijn. In dat geval is overleg met de dienstdoende arts-microbioloog aan te raden. Bij een spoedaanvraag tijdens kantooruren is de uitslag dezelfde dag nog bekend.
Diagnose
Een bewijs van diagnose wordt geleverd door een significante stijging van de IgG-titer of de aanwezigheid van IgM-antistoffen. Vanaf het moment van exantheem zijn doorgaans IgM- en IgG-antistoffen aantoonbaar. De IgM-titer piekt rond de tiende dag en daalt na twee maanden tot niet-detecteerbare waarden. De IgG-titer stijgt tot de dertigste dag en daalt de daaropvolgende maanden. Het blijft wel levenslang aantoonbaar.
Gevoeligheid
De gevoeligheid van IgM is >60-70% bij monsters verzameld binnen 0-3 dagen na het verschijnen van het exantheem. Bij monsters verzameld tussen 4 en 28 dagen is dit >90%. Valse positieve IgM-resultaten kunnen optreden bij aanwezigheid van reumafactor. De mazelenspecifieke IgG-test wordt ook gebruikt om de immuunstatus te controleren en het succes van vaccinatie te beoordelen.
PCR
Bij een sterk vermoeden van mazelen moet ook altijd een PCR-test worden uitgevoerd. De gevoeligheid van de combinatie van RT-PCR en serologie is meer dan 99%.
Mazelen DNA PCR kan worden gedetecteerd in:
- Keeluitstrijkjes
- Speeksel
- Urine
- Indien nodig: EDTA-bloedmonsters
Gevoeligheid
De gevoeligheid is hoog in de vroege fase van de infectie (>80% binnen drie dagen na het optreden van het exantheem) maar daalt snel (50% na 2 weken en minder dan 20% na drie weken). De PCR-test wordt extern uitgevoerd en heeft daardoor een iets langere doorlooptijd.
Spoeddiagnostiek en overleg
Bij een sterk vermoeden van mazelen kunt u voor spoeddiagnostiek contact opnemen met de arts-microbioloog. Ook voor overleg en advies kunt u terecht bij onze specialisten. Klik op onderstaande button voor de contactgegevens.
Let op: U moet inloggen om de telefoonnummers van onze vakspecialisten te zien. Heeft u geen inloggegevens maar wilt u wel de dienstdoende specialist spreken? Neem dan contact op via ons Klant Contact Centrum.
Op de website van het RIVM vindt u ook meer informatie over mazelen.
